Gia phả ghi Thừa tuyên Nghệ An, phủ Đức Quang, còn huyện Xuân Mỹ, xã Tây Xuyên là không phải (có lẽ do bị nhầm, phủ Đức Quang không có huyện Xuân Mỹ). Tra trong sử Việt phần các cấp hành chính thời đó phải là trấn Nghệ An, phủ Đức Quang. Nay tra tìm trong huyện Nghi Xuân có xã Xuân Mỹ (tên xã, huyện từ xưa đến nay không thay đổi nhiều).
Như vậy: Nguồn gốc phải ghi là: Trấn Nghệ An, Phủ Đức Quang, Huyện Nghi Xuân thuộc Hà Tĩnh.
Các ông Điêu, Dư, Trịnh vào Quảng Nghĩa lập nghiệp có lẽ theo chính sách di dân của triều đình thời đó. Lúc nhập tộc có lẽ các ông khoảng 20-25 tuổi (sinh khoảng từ năm 1596-1601) và các ông phải gọi là Trấn Nghệ An chứ không phải Thừa Tuyên Nghệ An. Khoảng giữa năm Hồng Thuận (1509-1516) vua Lê Tương Dực đổi xứ Nghệ thành Trấn Nghệ An.
Xứ Nghệ là tên chung của vùng Hoan Châu cũ, bao gồm cả Nghệ AN và Hà Tĩnh) từ thời nhà Hậu Lê. Hai tỉnh này cùng chung một vùng văn hoá gọi là văn hoá Lam Hồng, có chung biểu tượng là núi Hồng - sông Lam. Núi Hồng Lĩnh nằm trọn trong đất Hà Tĩnh và sông Lam nằm ở ranh giới giữa Nghệ An và Hà Tĩnh. Trung tâm của xứ Nghệ nằm ở hai bên dòng sông Lam là Phủ Đức Quang và phủ Anh Đô khi xưa, tức là các huyện Hương Sơn, Đức Thọ, Can Lộc, Nghi Xuân, thị xã Hồng Lĩnh của Hà Tĩnh và các huyện Thanh Chương, Nghi Lộc, thành phố Vinh, Hưng Nguyên, Nam Đàn, Đô Lương, Anh Sơn của Nghệ An ngày nay.
Cương vực xứ Nghệ bắt đầu được mở rộng sang lãnh thổ Lào ngày nay từ thời Lê Sơ, phát triển đến rộng nhất là thời Minh Mạng nhà Nguyễn (với 11 phủ), phần còn lại tương đương với lãnh thổ 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh ngày nay.
Danh xưng Nghệ An có từ năm 1030 thời nhà Lý, niên hiệu Thiên Thành thứ 2. Lúc đó gọi là trại Nghệ An, sau đó thì đổi thành châu Nghệ An rồi Nghệ An thừa tuyên. Năm 1490, vua Lê Thánh Tông (niên hiệu Hồng Đức thứ 21) đổi tên từ Nghệ An thừa tuyên thành xứ Nghệ An (gọi tắt là xứ Nghệ) đồng thời với các đơn vị hành chính khác lúc bấy giờ như: xứ Kinh Bắc, xứ Sơn Nam, xứ Đông, xứ Đoài, xứ Thanh Hoá, xứ Lạng Sơn… Năm 1831, thời vua Minh Mệnh, xứ Nghệ bị tách thành hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Năm 1976, hai tỉnh lại hợp thành tỉnh lớn Nghệ Tĩnh, Năm 1991, tách ra thành Nghệ An và Hà Tĩnh như ngày nay.
No comments:
Post a Comment